Ieder van ons zal ooit wel eens dieren in gevangenschap hebben gezien. Het is immers prachtig om wilde dieren, zoals tijgers, olifanten en gorilla’s van dichtbij te kunnen bekijken. Helaas hebben wij onbewust ook allemaal meegemaakt dat deze dieren onnatuurlijk, stereotiep gedrag vertonen. Veel bezoekers van dierentuinen zijn geamuseerd wanneer het er op lijkt dat een dier hen volgt als zij om zijn verblijf heen wandelen, of ze denken dat dieren op hun manier aan het dansen zijn. De waarheid is dat dit slechts twee van de bekende stereotiepe gedragen zijn van dieren in gevangenschap.
Deze abnormale gedragingen noemt men ‘zoochosis’ wat een samentrekking is van de woorden ‘zoo’ en ‘psychose’. Deze benaming is gekozen omdat gebleken is dat sommige dieren in gevangenschap inderdaad psychotisch worden. Verder vertonen zeer veel dierentuindieren (en andere dieren in gevangenschap) tekenen van extreme depressie en aanverwante psychische aandoeningen. Dit komt voor bij zowel dieren die uit het wild geroofd zijn als bij dieren die in de dierentuin (of elders in gevangenschap) geboren zijn. Dieren hebben problemen met de grenzen van hun verblijf en ze vervelen zich, hierdoor raken ze gefrustreerd. Wanneer een dier geen invloed kan uitoefenen op zijn leefomgeving gaat hij stereotiep gedrag vertonen omdat dit, voor even, de frustraties vermindert. Schommelen, zwaaien, zelfverminking, overmatig likken, op tralies bijten, heen en weer lopen, rondjes draaien, kauwbewegingen maken en met de nek draaien zijn allemaal verbonden met zoochosis.
Hoewel dierentuinen er tegenwoordig meer aan doen om het de dieren naar de zin te maken, zal een leven in gevangenschap nooit kunnen evenaren wat een vrij leven is voor dieren. De afgelopen jaren zijn er meerdere klokkenluiders geweest die met bewijzen kwamen over exploitatie van dieren in dierentuinen. Zo zou er rijkelijk met psychofarmaceutische drugs gestrooid worden. Dat is goedkoper dan de leefomgeving van de dieren rigoureus verbeteren. Eén van de laatste bekende onthullingen is die over SeaWorld waar men benzodiazepinen aan hun orka’s zou toedienen.
Zoochosis zie je ook bij dieren in het circus. Deze dieren hebben altijd veel stress omdat ze kunstjes moeten vertonen, erg weinig bewegingsvrijheid hebben en vaak onderweg zijn. Gelukkig is het eind van de ellende van velen van hen in zicht.
Enkele stereotiepe gedragingen
IJsberen en cirkelen
Sommige dieren laten langzame doelbewuste en langdurige bewegingen zien terwijl anderen in een kortere periode snelle bewegingen vertonen.
Bar Biting
Het continu zuigen, bijten of likken aan muren, balken, tralies etc.
Heen en weer slingeren
Het bekendste voorbeeld is de olifant aan de ketting die lijkt te dansen.
Regurgitatie
Het terug laten komen van voedsel, om dit nogmaals op te eten of er mee te spelen. Vooral primaten doen dit.
Zelfverminking
Dit zien we vaak bij dieren die in eenzame opsluiting gehouden worden.
Dit zijn maar een paar voorbeelden van zoochosis, de lijst afwijkende gedragingen is helaas vele malen langer.
Bron: One Green Planet
VATD-blog 